Friday, February 20, 2009

De ghlór an bháis?

Scríobh Caitríona Ní Dhonghaile ina nuachtan "Eireannach Neamhspléach" 20 Feabhra faoi tuarascáil nua le UNESCO. Duirt siad go bhfuil Gaeilge "ag cur i gcontúirt go cinnte" é. Mar sin, ní fhoghlaimíonn sé mar príomhteanga ina bhaile leis duine ar bith.

Ar scor ar bith, insíonn UNESCO go raibh ag cur "i mbaol" mar Baisceis, Gaeilge na hAlban, agus Breatnais. Níl é seo chomh olc. Faigheann an triú na teangachaí bás atá ag druidim leis anois. Chuala mé go imeacht leathan na teangachaí ar fud an domhan sa céad againn féin.

Ar ndóigh, tá bron ormsa féin go leor faoi an tuarisc seo. Ar feadh an seachtain seo caite, léigh mé freagra ó Nigel Ó Ceallacháin orm. Is foghlaimeoir fásta é na Gaeilge (Oideas Gael chomh mise!) agus Breatnais níos formhór. Chonaic mé alt go scríofa leis Nigel ina leabhar go léamh mé anois, "Breatnais sa Bhliain" leis Jen Llewelyn.

D'fhoglaim sé Breatnais go foirfe. Tá sé i gcónaí ina An Bhreatain Beag anois. Oibríonn sé leis ducháis Breatnaise gach lá. Is é leathanach baile anseo. Tá Nigel go bhfuil duine dea-shamplach go raibh muineadh dúil ar aghaidh againnsa eigin.

Bhí seanathair Breatnais airsean féin ina bhaile. Bhí seantuismeitheoraí Gaeilge acu mise féin. Ní déanfaidh duine níos mo i bhfad ó láthair nó de chóir baile fiú amháin an dushlan mór a foghlaim teangachaí Ceilteach amárach. Níl deireadh dúile bainte de agam fós. Tagann muid briathra deireanacha.

In a dying voice?

Katharine Donnelly wrote in the newspaper "Irish Independent" 20 February about a new report by UNESCO. They say that the Irish language's "definitely endangered" [="put into danger surely"]. That is, it is not learned at home as a primary language by anybody.

However, UNESCO tells that Basque, Scots Gaelic, and Welsh are put in the "unsafe" category. This is not as bad. A third of languages find death approaching now. I heard half of languages all over the world will go away in our own century.

Of course, I myself was very sad about this report. During the past week, I read a reply to me from Nigel Callaghan. He's an adult learner of Irish (Oideas Gael like me!) and moreover Welsh. I saw an essay that was written by Nigel in a book I am reading now, "Welsh in a Year," by Jen Llewelyn.

He learned Welsh perfectly. He lives in Wales now. He works in the Welsh-language homeland every day. Here is his homepage. Nigel is a fine example of a person who may inspire an expectation to progress within some of us.

He had a grandfather with Welsh himself in the home. I myself had grandparents with Irish. Fewer people from afar or even close at home will make the great struggle to learn Celtic tongues tomorrow. I have not yet given up hope of it. We revive dying words.

Photo/ Griangraf: "Stair, Láthair, agus Todhchaí Athbheochan na Gaeilge i mBéal Feirste" le/ "Past, Present, and Future Revival of Irish in Belfast" by Harry Holland, Glór na Móna, (="Voice of the Turf"= lost in translation?) 2007. Tá muid ag plé faoi Gaeilge as Béarla. Tosaíonn muid go mall. Caitheann muid cloí leis an bhfírinne. We discuss Irish in English. We start slowly. We must stick to reality.

No comments: